Review: Oppenheimer toont op meesterlijke wijze hoe helden gecreëerd en vernietigd worden

Oppenheimer is geen gemakkelijke film. Zeggen dat het onderwerp en het thema nogal donker (en wetenschappelijk) zijn, is zeker een understatement. Een beetje voorkennis is zeker geen overbodige luxe. Wij keken eerst de film en dan de documentaire (op Canvas), maar denken dat de omgekeerde volgorde beter is. De film draagt ook de kenmerken van regisseur Nolan: geen CGI, gefilmd met IMAX-camera’s en anti-chronologisch. Dat laatste geeft soms een hak-op-de-tak-gevoel, maar anderzijds maakt het de film ook (nog) beter.

De film duurt drie uur (maar verveelt geen moment), zit boordevol informatierijke dialogen en speelt zich grotendeels af, om een personage te parafraseren, in ‘sjofele kamertjes ver van de schijnwerpers’. Het verhaalt ontvouwt zich in twee lijnen, de ene getiteld ‘Fission’, in levendige kleuren; de andere getiteld ‘Fusion’ in contrastrijk zwart-wit. Tussen beide wordt geschakeld in de gekende Nolan-stijl, gehaat door sommigen, verafgood door velen. En toch…

Bloedserieus met een vleugje romantiek

Oppenheimer voelt aan als iets nieuws van de schrijver-regisseur. Hoewel het in grote lijnen lijkt op Nolans favoriete Spielberg-film Raiders Of The Lost Ark (een man met een hoed wedijvert met de nazi's om de controle over een existentieel krachtig wapen), voelt het eerder aan als een soort van Schindler’s List: bloedserieus en overdonderend resonerend. Met één fundamenteel verschil: deze historische figuur volgt een heel ander traject dan Oskar Schindler. Je zou zelfs kunnen zeggen dat hij precies het tegenovergestelde traject aflegt.

Oppenheimer gaat natuurlijk in de eerste plaats over de beroemde natuurkundige J. Robert Oppenheimer – ‘vader’ van de atoombom – die door luitenant-generaal Leslie Groves (vertolkt door een lichtjes aangekomen Matt Damon) aangesteld wordt als directeur van het Manhattan Project. Beknopte uitleg over dat laatste: sneller een atoombom maken dan de Duitsers. Maar er is ook een vleugje romantiek te bespeuren in de film. Florence Pugh speelt de communistische activiste Jean Tatlock, de eerste geliefde van de natuurkundige, en Emily Blunt vertolkt Kitty, de vrouw van Oppenheimer, die ons een van de meest opzwepende scènes van de film geeft in een intens verbaal duel met de advocaat Roger Robb (Jason Clarke).

(lees verder onder de trailer)

Sterren en nog eens sterren

Cillian Murphy is natuurlijk dé ster van de film, maar het is niet overdreven te zeggen dat Oppenheimer een heel indrukwekkende cast heeft. Naast diegenen hierboven al genoemd, zijn er onder anderen ook nog Robert Downey Jr. als de hooghartige Lewis Strauss, Kenneth Branagh als Oppenheimers mentor Niels Bohr, Josh Harnett als collega-natuurkundige Ernest Lawrence en Benny Safdie als Edward Teller (de inspiratie voor Dr. Strangelove). Reken daar ook nog eens Olivia Thirlby, Rami Malek, Jack Quaid, Macon Blair, Casey Affleck, David Krumholtz en Alden Ehrenreich bij die in kleinere rollen opduiken, en je weet hoe laat het is. Oh ja, er is ook nog een cameo van Gary Oldman als president Truman. Heel toepasselijk allemaal voor een film waarin sterren - degene die aan de hemel staan - meermaals de revue passeren.

Indrukwekkende weergave van een complex persoon

Murphy als Oppenheimer wordt door Nolan en de IMAX-lens van cinematograaf Hoyte van Hoytema op indrukwekkende wijze in beeld gebracht, met het indrukwekkende talent van Murphy als kers op de taart. Geen simpele opdracht, aangezien Oppenheimer een unieke complexe man is: geprezen als held voor het beëindigen van de oorlog, geteisterd door schuldgevoel over Hiroshima en Nagasaki en misschien wanhopig om zijn ziel te reinigen door martelaarschap. Het hoogtepunt van de film is – naar onze bescheiden mening – de scène waarin de bom voor een eerste keer getest wordt. Ijzig stil was het in de zaal, maar dan écht muisstil. Iedereen zat in zijn hoofd mee af te tellen tot dat ene beklijvende moment, waarbij Nolans SFX-team op de een of andere manier een CG-vrije benadering van een kernexplosie creëert. Adembenemend, letterlijk!

Onze conclusie: Oppenheimer is een meesterlijk geconstrueerde karakterstudie van de hand van een groot regisseur die – het moet gezegd – geruggensteund wordt door sublieme acteerprestaties van een ware sterrencast. Het is een film waar je niet alleen naar kijkt, maar waar je ook rekening mee moet houden. Een verschroeiende weergave van het vermogen van Amerika (en de rest van de wereld) om zijn helden te creëren en te vernietigen. Kortweg: een must-see!