Een allergie voor sperma klinkt misschien als iets uit een fictief verhaal, maar het is een reële en medisch erkende aandoening. Deze aandoening heet seminale plasmahypergevoeligheid (SPH) en treedt op wanneer het lichaam een allergische reactie vertoont op bepaalde eiwitten in het zaadvocht, niet op de zaadcellen zelf. Het gaat hierbij vaak om eiwitten die afkomstig zijn uit de prostaat, zoals het prostaat-specifiek antigeen (PSA).
De symptomen van een sperma-allergie kunnen direct na seksueel contact optreden en variëren van mild tot ernstig. Vaak begint het met lokale reacties zoals een branderig of jeukend gevoel, roodheid en zwelling van de vulva of vagina. Soms treden deze reacties ook op rond de mond, lippen of handen — afhankelijk van het contactgebied.
In ernstigere gevallen kunnen systemische reacties optreden, waaronder netelroos (galbulten), duizeligheid, ademhalingsproblemen en zelfs een anafylactische shock. De symptomen beginnen meestal binnen 20 tot 30 minuten na blootstelling aan sperma en kunnen enkele uren tot zelfs dagen aanhouden.
Hoewel de aandoening zeldzaam lijkt, wordt vermoed dat zij vaker voorkomt dan gedacht. Tot eind jaren ’90 waren er minder dan 100 gevallen wetenschappelijk gedocumenteerd, maar onderzoek suggereert dat tot wel 12% van vrouwen met klachten na de seks een vorm van SPH kan hebben. In de Verenigde Staten zouden minstens 40.000 vrouwen getroffen zijn, hoewel het daadwerkelijke aantal vermoedelijk veel hoger ligt door onderrapportage en misdiagnoses.
De allergische reactie wordt veroorzaakt door specifieke eiwitten in het sperma, met PSA als vaakst genoemde trigger. Interessant is dat sommige vrouwen met een allergie voor honden (specifiek voor hun huidschilfers) ook gevoeliger blijken voor deze prostaat-eiwitten vanwege de gelijkenis in eiwitstructuren — een verschijnsel dat kruisreactiviteit wordt genoemd.
Daarnaast kunnen er ook allergische reacties ontstaan doordat bepaalde voedselallergenen (zoals pinda’s of noten) via de voeding van de man in zijn sperma terechtkomen. Dit kan bij vrouwen die hier gevoelig voor zijn heftige reacties uitlokken, zelfs als ze het voedsel zelf niet gegeten hebben. (lees verder onder de afbeelding)
De diagnose van een sperma-allergie wordt meestal gesteld door een allergoloog. Dit kan gebeuren via een huidtest met verdund sperma of door het seksueel contact te herhalen met en zonder condoom. Als de klachten enkel zonder condoom optreden, wijst dat sterk op SPH. Behandeling bestaat vaak uit het gebruik van condooms om het contact met het allergeen te vermijden. Ook kan het helpen om voor het vrijen antihistaminica te nemen om de allergische reactie te onderdrukken.
In sommige gevallen wordt er gekozen voor desensitisatietherapie, waarbij de vrouw geleidelijk wordt blootgesteld aan steeds hogere concentraties van het allergeen om tolerantie op te bouwen. Deze aanpak vereist meestal regelmatige seks om de opgebouwde tolerantie te behouden. Voor vrouwen die zwanger willen worden, maar een allergie hebben voor sperma, zijn er vruchtbaarheidsopties beschikbaar. Bijvoorbeeld intra-uteriene inseminatie (IUI) of in-vitrofertilisatie (IVF) met "gewassen" sperma, waarbij de allergene eiwitten vooraf verwijderd zijn.
Bij mannen bestaat er een vergelijkbare, zij het nog zeldzamere, aandoening genaamd post-orgasmic illness syndrome (POIS). Hierbij krijgt de man griepachtige symptomen — zoals vermoeidheid, spierpijn, brain fog en stemmingswisselingen — direct na ejaculatie. De klachten kunnen dagen aanhouden. Ook POIS wordt vermoedelijk veroorzaakt door een allergische of auto-immuunreactie op eigen sperma. Mogelijke behandelingen zijn antihistaminica, immunotherapie of in zeldzame gevallen medicatie zoals omalizumab (Xolair).
Een sperma-allergie kan een grote impact hebben op iemands seksleven, intimiteit en vruchtbaarheid. Toch is het belangrijk te weten dat er goede behandelopties zijn, zeker wanneer tijdig medische hulp wordt gezocht. Heb je of je partner klachten na seksueel contact, dan is het raadzaam dit met een arts of allergoloog te bespreken.
(Bron: Unilad - Afbeeldingen: Freepik)
Lees het artikel op de mobiele website