2009: gered door de schrootpremies

Ondanks een daling van de conjunctuur met 4 procent en een werkloosheidsgraad van 10 procent, steeg de West-Europese verkoop van personenwagens in het crisisjaar 2009 met 0,5 percent. In het vorige crisisjaar 1993 waarin de conjunctuur met 2,5 procent daalde, werden 16 procent minder auto’s ingeschreven. Per land varieert de verkoop in 2009 van plus 23,2 procent in Duitsland tot min 62,2 procent in Ierland.

De plotse breuk van de historische link tussen conjunctuur en autoverkoop en de grote nationale verschillen komen op rekening van schrootpremies die in de meeste landen aangeboden werden als maatregel tegen de dramatische daling tijdens de drie laatste maanden van 2008.

In tegenstelling tot 1993 ging het deze keer over een combinatie van economische crisis met een opdrogende kredietmarkt. In België, praktisch het enige land zonder schrootpremies, bleef de daling beperkt tot 11,1 procent.

De reële, niet door schrootpremies beïnvloede evolutie van de voertuigmarkt kun je het best aflezen van de sterk gedaalde vraag naar vrachtwagens: min 33,9 procent tijdens de eerste elf maanden van 2009, vergeleken met dezelfde periode in 2008.

In Duitsland was het effect van de schrootpremies, die opliepen tot 2.500 euro, het sterkst (+23,3 %). Zonder de Duitse markt werden in West-Europa verleden jaar in totaal 6,2 procent minder personenwagens verkocht. Het Gesellschaft für deutsche Sprache (GfdS ) koos 'Abwrackprämie' als het woord van het jaar 2009.

Lopende twaalf maanden
Resultaten voor het volledige jaar 2009 verbergen het effect van de eerste maanden van de crisis tijdens de laatste maanden van 2008. Dat effect wordt duidelijker uit het verloop van de vraag op de Belgische markt de afgelopen twaalf maanden.

De schrootpremies hebben wel minder effect op de productiecijfers. Om hun kasstroom op peil te houden, hebben autobouwers vanaf begin 2009 voorraden afgebouwd en productie afgeremd met tijdelijke werkloosheid.

Tijdens de eerste elf maanden van 2009 daalde de productie van personenwagens met 17,1 procent, vergeleken met dezelfde periode in 2008. Dat cijfer reflecteert de impact van de crisis beter dan de gesubsidieerde verkoopcijfers. Statistieken van het Duitse Statistische Bundesamt (vergelijkbaar met het Nationaal Instituut voor de Statistiek) tonen sinds midden 2009 een einde aan de daling van de productiecijfers en zelfs een licht herstel.

Wat voor 2010?
Voor 2010 houden autobouwers hun hart vast in het vooruitzicht van de confrontatie met de economische realiteit. Zonder of met uitlopende schrootpremies.

De door schrootpremies aangespoorde verkopen zijn in feite vooruitgeschoven verkopen met mogelijk een negatief effect op de verkoop in 2010. De Franse schrootpremies uit het midden van de jaren '90 (bekend als Jupettes en Baladurettes) stimuleerden de verkoop slechts kortstondig.

De sterk gereduceerde voorraden verder afbouwen, is in 2010 niet langer een optie. Dus moet de productie aangepast worden, met mogelijk meer tijdelijke werkloosheid.

Constructeurs van kleinere, goedkopere auto's hebben het meest geprofiteerd van de schrootpremies. Zij vrezen de grootste klappen. Een premie van 2.500 euro heeft een dubbel zo grote impact op een Opel Astra van 19.000 euro dan op een BMW van 38.000 euro.

Autobouwers zullen hun schrootpremiekater moeten verlichten met verlokkende kortingen. Volgens de meeste prognoses zal de markt in 2010 dalen met ongeveer 10 procent.

Begroting
Ook de overheden zelf blijven achter met een kater. De financiële steun voor het overeind houden van de banken en subsidies voor de automobielindustrie hebben de openbare financiën zwaar belast. In acht van de vijftien oorspronkelijke EU-lidstaten ligt de openbare schuld nu boven de wettelijke Maastricht-grens van zestig 60 procent van het bnp.

Vic Heylen werkt voor het Flander's Centre for Automotive Research (FCAR), een onafhankelijk, academisch ondersteund kenniscentrum voor de automobielindustrie.