Wij kunnen toch niet de enigen zijn die zich een beetje schamen als we zien hoeveel kostbare tijd er wordt verspild aan eindeloos scrollen op sociale media. Het draait allemaal om het vinden van iets schokkends, verontwaardigd makends of inzichtgevends dat een piek in dopamine veroorzaakt – de zogenaamde 'feel-good'-stof in je hersenen. Net als bij gokken in een casino: je trekt aan de hendel of plaatst een inzet, meestal zonder beloning, behalve die ene keer dat je wél wint.
Het is die kick van de onvoorspelbare overwinning die je het steeds weer opnieuw wilt laten doen. Deze theorie werd uitgebreid behandeld in de Netflix-documentaire The Social Dilemma, die in 2020 uitkwam. Maar één ding dat in de documentaire nauwelijks werd onderzocht, is wat er gebeurt als je drie dagen lang níet op je telefoon zit.
In een nieuwe studie, getiteld 'Effects of smartphone restriction on cue-related neural activity', ontdekten onderzoekers hoe zelfs een korte periode zonder smartphone je hersenactiviteit kan veranderen. Er werd een steekproef van 25 jongvolwassenen (tussen de 18 en 30 jaar) gebruikt, uitgevoerd door de universiteiten van Heidelberg en Keulen in Duitsland. Alleen essentiële vormen van communicatie waren toegestaan.
De deelnemers werd gevraagd om hun sociale mediagebruik volledig te beperken, behalve voor werkgerelateerde activiteiten. "We gebruikten een longitudinale aanpak om de effecten van smartphonebeperking bij smartphonegebruikers te onderzoeken," schreven de onderzoekers in hun paper. "We vonden verbanden tussen veranderingen in hersenactivatie in de tijd en verslavingsgerelateerde neurotransmittersystemen." (lees verder onder de afbeelding)
De hersenscans na een periode van 72 uur toonden veranderingen aan in hersengebieden die te maken hebben met beloningsverwerking en verlangens. De veranderingen in hersensignalen waren vergelijkbaar met die bij verslaving aan alcohol of nicotine, wat erop wijst dat telefoons verslavend kunnen zijn. Toch merken de onderzoekers op dat een beperking van het onderzoek is dat niet alle smartphoneactiviteiten hetzelfde verslavingspotentieel hebben. Een uur scrollen op TikTok is duidelijk iets anders dan een uur FaceTimen met je ouders.
"Onze gegevens maken geen onderscheid tussen het verlangen naar smartphonegebruik en het verlangen naar sociale interactie – tegenwoordig twee sterk verweven processen," aldus de onderzoekers. Er dus zijn meer studies zoals deze nodig om beter te begrijpen hoe smartphones en sociale media ons brein beïnvloeden. "Hoewel onze data redelijk robuuste bevindingen laten zien zonder deze processen volledig te ontrafelen, zouden toekomstige studies dit aspect expliciet moeten aanpakken," voegden ze toe. "De geïdentificeerde neurale mechanismen zouden verslavend gedrag aanzienlijk kunnen bevorderen bij mensen die risico lopen op overmatig smartphonegebruik."
(Afbeeldingen: Unsplash)
Lees het artikel op de mobiele website