De moderne auto is veel meer dan een vervoermiddel. In toenemende mate functioneren wagens als computers op wielen, volgestouwd met software die voortdurend informatie registreert. Terwijl dat bijdraagt aan rijcomfort en veiligheid, zorgt het ook voor groeiende bezorgdheid over privacy. Bestuurders zijn zich vaak niet bewust van hoeveel persoonlijke gegevens hun voertuig verzamelt – en met wie die data gedeeld worden.
Waar vroeger een auto draaide om mechaniek en motorvermogen, draait het vandaag net zo hard om software. De nieuwste generatie voertuigen – vooral die van de afgelopen vijf jaar – zijn uitgerust met systemen die rijgedrag nauwgezet volgen. Denk aan hoe hard je remt, hoe snel je optrekt en welke routes je het vaakst neemt. Deze gegevens worden opgeslagen en soms gedeeld met andere partijen.
Autofabrikanten beweren dat ze rijdata gebruiken om voertuigen veiliger te maken, onderhoud te optimaliseren of de rijervaring te personaliseren. Zo kunnen automatische rijhulpsystemen zich aanpassen aan jouw rijstijl en kunnen software-updates gericht worden uitgerold. In theorie klinkt dat nuttig, maar de praktijk is minder transparant.
Niet alleen de fabrikant ziet mee. Ook derde partijen zoals verzekeringsmaatschappijen, leasemaatschappijen of zelfs marketingbureaus kunnen toegang krijgen tot de data die je auto verzamelt. Vaak geef je hier onbewust toestemming voor, bijvoorbeeld door algemene voorwaarden te accepteren bij het instellen van het infotainmentsysteem of bij het downloaden van een bijbehorende app.
Een groot probleem is dat bestuurders zelden expliciet worden gevraagd of ze willen dat hun gegevens gedeeld worden. In veel gevallen staat de toestemming standaard aan. De informatie over wát precies wordt verzameld en gedeeld, zit meestal verborgen in lange gebruiksvoorwaarden. Hierdoor zijn veel mensen zich niet bewust van de schaal waarop ze worden gevolgd.
De risico’s van gebrekkige gegevensbeveiliging zijn meer dan theoretisch. Zo werd begin dit jaar een grote autofabrikant in de VS op de vingers getikt omdat ze rijgegevens van klanten verkochten aan kredietverstrekkers. In Europa bleek uit onderzoek dat miljoenen data van bestuurders van elektrische wagens onbeveiligd op servers stonden. Zulke voorvallen tonen aan hoe kwetsbaar digitale systemen in auto’s zijn. (lees verder onder de afbeelding)
Bestuurders hebben vaak de mogelijkheid om dataverzameling (gedeeltelijk) uit te schakelen. Bij sommige merken kan dat via de instellingen in het dashboard, bij andere moet je online een formulier invullen of de mobiele app van de fabrikant doorlopen. Toch blijkt dit in de praktijk lastig: de stappen zijn vaak ingewikkeld, slecht uitgelegd of verborgen in sub-menu’s.
Omdat auto’s steeds slimmer worden, is er dringend behoefte aan duidelijke wetgeving en heldere communicatie door fabrikanten. Bestuurders zouden exact moeten weten welke gegevens verzameld worden, waarvoor die gebruikt worden, en hoe ze hun toestemming kunnen beheren. Zonder ingrijpen riskeren we een toekomst waarin mobiliteit onlosmakelijk verbonden is met grootschalige datacaptatie.
Wil je meer controle over je gegevens, neem dan het initiatief om de privacy-instellingen van je voertuig te controleren. Vraag bij aankoop of leasing hoe het zit met dataverzameling en kijk in de handleiding of op de website van de fabrikant hoe je gegevensdeling kunt beperken. Bedenk ook dat elke gekoppelde smartphone-app extra gegevens uitwisselt – controleer dus ook de instellingen op je telefoon.
Hoewel software in auto’s onmiskenbare voordelen biedt – van automatische noodrem tot slimme navigatie – is het essentieel dat bestuurders ook de keerzijde kennen. Technologie is nooit volledig neutraal. Achter elke innovatie schuilt een systeem van keuzes, belangen en risico’s. Bewustwording is de eerste stap naar controle.
(Afbeeldingen: Unsplash)
Lees het artikel op de mobiele website