Zegt Schotland straks vaarwel tegen het Verenigd Koninkrijk?

De Europese verkiezingen werden in Engeland als een tussendoortje beschouwd waarbij het vooral uitkijken was of de eurosceptische UKIP veel zetels zou afsnoepen van de conservatieven, liberalen en socialisten al te gaar. Het klimaat en de vele liters (of gallons) neerslag, gecombineerd met het onvermogen van de regering om ook nog maar een begin van een deftig hulpprogramma op te zetten, maken de inzet al wat anders. De stembusslag van 25 mei zou wel eens kunnen uitdraaien op een afstraffing van de conservatieve en liberale regeringspartijen waarbij de radicaal rechtse UKIP garen bij zou spinnen.
Toch ligt de focus van Downing Street 10 niet zozeer op die 25ste mei, maar wel op 14 september wanneer de Schotten in een referendum bepalen of ze nog langer deel willen uitmaken van het Verenigd Koninkrijk, dan wel zelfstandig willen zijn. Lang bleef het “Yes” kamp – de voorstanders van de onafhankelijkheid – op een 30% van de stemmen steken, maar de laatste weken lijken meer en meer twijfelaars toch die beruchte “Yes” uit te spreken. Na een lange campagne om de Schotten te paaien met smeekbedes in de zin van “Please, don’t leave us, You’re wanted here”, lijkt nu het hek helemaal van de dam.

De dreigementen dat Schotland armer zou worden, politiek zwak zou staan én bovendien helemaal alleen in de wereld, worden hoe langer hoe minder geloofd, ook al worden figuren als Europees Commissievoorzitter Barroso schaamteloos meegesleurd in de neen-campagne door te dreigen de Schotten uit de EU te bonjouren.

De Schotten hebben ten eerste al die dreigementen al eens een keertje gehoord, met name zo’n 15 jaar geleden toen ze voor het eerst in eeuwen terug een eigen parlement kregen. En in weerwil van al de uitgesproken doemscenario’s bleek dat parlement de afgelopen jaren een stabiele, vooruitstrevende en competente instelling. Dit in tegenstelling tot het Britse Lagerhuis dat het water letterlijk en figuurlijk tot aan de lippen staat.

Daarnaast bouwt het “Yes” kamp op vele duizenden vrijwilligers, die gesprek na gesprek, huis na huis, alle Schotse inwoners weten te overtuigen van hun zaak – bottom-up! Het “No” kamp bestrijdt dit alles met dure campagnes die in de hoofden van de rechtse Britse nationalisten en Londense industriëlen ontstaan en breed uitgesmeerd worden in de traditionele media – top-down.

En net daar lijkt het verschil gemaakt te worden. De Schotten willen het zelf en doen het zelf en staan zo voor een directe democratie versus een afstandelijk bestuur, voor gelijkheid versus armoede, voor hoop versus angst. In september kan en zal dus Schotse en EU geschiedenis geschreven worden. (hvr)