Voel jij je soms 'down' na seks? Dat is post-seks blues, maar gelukkig zijn er oplossingen

Laten we de scène even beschrijven: je hebt seks - ongelooflijk plezierige seks. Je partner doet alles wat je lekker vindt in bed. Misschien heb je het soort orgasme waar je sterretjes van ziet. En daarna voel je je... depressief, verdrietig, angstig, hopeloos, onverklaarbaar neerslachtig, of een combinatie van deze niet zo leuke emoties. Welkom bij post-coïtale dysforie, ook bekend als de ‘post-seks blues’.

Wat is post-coïtale dysforie?

“Post-coïtale dysforie, of PCD, verwijst naar gevoelens van diepe droefheid of onrust na consensuele seks, zelfs als de seksuele ontmoeting liefdevol en aangenaam was," legt Dr. Lee Phillips uit, een psychotherapeut en gecertificeerd seks- en relatietherapeut. (Het is absoluut cruciaal om erop te wijzen dat PCD alleen verwijst naar consensuele seksuele ervaringen, en niet die welke het gevolg waren van aanranding).

Maar moet goede seks je niet gelukkig maken? Immers, we horen altijd over de endorfine en positieve chemicaliën die worden geproduceerd door orgasmen en andere vormen van seksueel genot. Nou, het blijkt dat PCD veel voorkomt. Dat komt omdat seks een zeer emotionele ervaring is, en het na-effect van al die hersenchemicaliën niet altijd resulteert in die post-seks ‘afterglow’. Mensen zijn eindeloos complex…

Hoe vaak komt post-coïtale dysforie voor?

De post-seks blues komt heel vaak voor. In een studie uit 2019, gepubliceerd in het Journal of Sex & Marital Therapy, gaven onderzoekers een online vragenlijst aan 1.208 cisgender mannen. Eenenveertig procent van de deelnemers meldde een episode van post-coïtale dysforie in hun leven. Hoewel postcoïtale dysforie bij iedereen van elk geslacht kan voorkomen, toonde de studie aan dat cis-vrouwen 2,87 keer meer kans hebben om het in hun leven te ervaren.

In een studie uit 2015, gepubliceerd in het tijdschrift Sexual Medicine, werd ook gekeken naar 230 cisgender vrouwelijke, heteroseksuele universiteitsstudenten in Australië, in de leeftijd van 18 tot 55 jaar. 46 procent van de vrouwen zei in het verleden PCD te hebben ervaren. Ongeveer 5% van de deelnemers aan de studie rapporteerde symptomen van post-coïtale dysforie in de afgelopen maand.

Hoewel PCD veel voorkomt, is het niet verstandig het te negeren als het aanhoudt en je leven op een negatieve manier beïnvloedt. We moeten er altijd naar streven introspectief te zijn als het gaat om ons seksueel welzijn, en hulp zoeken als dat nodig is. Als dit iets is waar jij of een partner mee te maken krijgt, ben je niet alleen. Inzicht in post-coïtale dysforie is de sleutel tot het vinden van manieren om ermee om te gaan.

Wat zijn de symptomen van post-coïtale dysforie?

De post-seks blues is een emotionele crash die soms optreedt aan het einde van de seksuele responscyclus. De veel voorkomende symptomen van post-coïtale dysforie zijn:

- Prikkelbaarheid

- Angst

- Agitatie

- Verdriet

- Depressie

- Huilbuien

Deze symptomen kunnen enkele uren of zelfs enkele dagen aanhouden. De ervaring van elke persoon zal anders zijn, en beïnvloed worden door de stappen die ze nemen na het ervaren van PCD symptomen.

Het ervaren van PCD kan ongelooflijk schokkend zijn, omdat verdriet niet de sociaal voorgeschreven manier is om je te voelen na een consensuele seksuele ervaring. Sarah Melancon, Ph.D, sociologe, klinisch seksuologe en expert bij The Sex Toy Collective, legt uit dat PCD vooral verontrustend kan zijn wanneer de seksuele ervaring zeer aangenaam was en plaatsvond in de context van een bevredigende relatie.

Wat veroorzaakt de post-seks blues?

OK, dus we weten dat PCD betekent dat je verdrietig bent na de seks, maar wat veroorzaakt in hemelsnaam deze verontrustende situatie? Helaas proberen deskundigen daar nog steeds achter te komen. "Onderzoekers weten niet precies waarom post-coïtale dysforie optreedt," zegt Melancon. Men denkt dat de aandoening het gevolg is van de hoge mate van emotionaliteit die gepaard gaat met seksuele ervaringen. En door de complexiteit van onze wispelturige menselijke emoties, zijn de redenen waarom je post-coïtale dysforie kunt ervaren ook complex.

De Fransen noemen een orgasme niet voor niets ‘la petite mort’, oftewel de kleine dood. Het kan heel intens zijn. Volgens Phillips kan er een element van ‘pair-bonding’ in het spel zijn. "Mensen kunnen deze aandoening ervaren omdat de band met een partner tijdens de seks zo intens is dat het verbreken van de band verdriet en/of onrust veroorzaakt," zegt ze.

Melancon voegt eraan toe dat seks en orgasme leiden tot het vrijkomen van verschillende hormonen, die de emotionaliteit kunnen verhogen of onze emoties sterker naar de oppervlakte brengen. En hoewel dit meestal neigt naar geluk, ervaart niet iedereen de ‘come-down’ van de geslachtshormonen op dezelfde manier. Er zijn veel redenen waarom PCD kan optreden, maar het is waarschijnlijk geworteld in de zeer intense ervaring die seks is.

Wat zijn de beste manieren om post-coïtale dysforie te behandelen?

Als je last hebt van post-coïtale dysforie, zijn er veel dingen die je kunt doen om jezelf weer in een staat van ontspanning te brengen.

Duw de emoties niet weg.

Wanneer we moeilijke en pijnlijke emoties voelen, kan onze onderbuikreactie zijn om ze weg te duwen, maar dat helpt ons niet op de lange termijn. In plaats daarvan adviseert Melancon dat we gaan zitten met het gevoel van verdriet, zonder oordeel, en het benoemen. "Als we ons verzetten tegen onze emotionele ervaringen, maakt dat ze vaak erger - wat je verzet, blijft bestaan", legt ze uit. "Accepteren hoe je je op dat moment voelt, zelfs als het geen duidelijke zin heeft, helpt je sneller en gemakkelijker door je emoties heen."

Praat met je partner.

Goede seks en positieve seksuele ervaringen zijn geworteld in communicatie. Phillips stelt voor om elke week 1-2 keer met je partner te praten over je seksualiteit en je gevoelens daaromheen. Je gesteund voelen is cruciaal voor het reguleren van je emoties wanneer PCD toeslaat. "Het bereidt ook je partner voor, zodat er geen verrassingen zijn tijdens of na de seks," voegt Phillips toe.

Doe aan mindfulness.

Phillips en Melancon stellen voor mindfulness te gebruiken als een manier om post-coïtale dysforie te verzachten. "Focussen op je ademhaling of hoe je spieren voelen terwijl je post-coïtale dysforie ervaart, kan wat van de 'angel' wegnemen van moeilijke emoties, en ze doorlaten en loslaten," zegt Melancon.

Dit is zeker geen uitputtende lijst. De dingen die ons helpen terug te keren naar een staat van evenwicht verschillen sterk van persoon tot persoon. Het kan nuttig zijn om te gaan zitten en een lijst te maken van alle activiteiten en praktijken die je rustgevend vindt. Dit geeft je een tastbare bron, mocht PCD toeslaan.

Wanneer moet je professionele hulp zoeken voor post-coïtale dysforie?

"Als postcoïtale dysforie af en toe voorkomt, maak je dan niet te veel zorgen," zegt Melancon. "We hebben allemaal natuurlijke variaties in onze seksuele en emotionele ervaringen." Maar als post-seks blues iets is dat je zeer regelmatig ervaart, of als het vele dagen of weken aanhoudt, kan het een goed moment zijn om het advies van een therapeut (of een sekstherapeut) in te winnen. Phillips zegt dat dit vooral geldt als je een geschiedenis van seksueel trauma hebt, omdat deze ervaringen blijvende psychosomatische effecten kunnen hebben als ze niet worden verwerkt.

Als PCD een negatieve invloed heeft op je relatie en/of seksleven, is dat nog een reden om hulp te zoeken. "Veel koppels hebben moeite om te communiceren over seks in het algemeen, laat staan als er een probleem opduikt," zegt ze. "Sommige partners kunnen het persoonlijk opvatten, ook al is het niet hun schuld." Iemand hebben die je helpt deze problemen te verwerken kan een positieve stap zijn naar genezing.

(Bron: Men’s Health – Foto’s: Freepik)