Senaatscommissie hervormt Raad van State

De Senaatscommissie Justitie keurde zopas unaniem een wetsontwerp van minister van Binnenlandse Zaken Joëlle Milquet (cdH) goed om de Raad van State te hervormen. Daar werd al jaren op gewacht en het gebeurde nu met verbazende snelheid. N-VA stemde mee met de meerderheid. VB en Groenen onthielden zich.

De problemen zijn bekend. De rechtszaken bij de Raad van State duren te lang, soms tot tien jaar. De Raad van State kan onjuiste overheidsbeslissingen bovendien alleen vernietigen, maar niet corrigeren. Dat leidde in het verleden tot enorme vertragingen vooral in bouwdossiers (bouw van gevangenissen, doortrekken van tramlijnen e.d.), maar ook bij betwistingen van benoemingen van ambtenaren.

Slecht Nederlands

Vooral CD&V trok aan de kar om de Raad te hervormen. Op het einde van de vorige legislatuur had toenmalig minister van Binnenlandse Zaken Annemie Turtelboom (Open Vld) al een ontwerp klaar om de Raad van State te hervormen. Maar dan viel de regering. Daarna lag alles stil en Turtelbooms opvolgster Milquet wilde niet zomaar de ideeën van haar voorgangster overnemen. Daarom duurde het nog bijna twee en een half jaar eer er een nieuw ontwerp was. Dat volgt grotendeels de voorstellen van de CD&V. Het ontwerp is in zeer slecht Nederlands geschreven en soms onbegrijpelijk zonder de Franse tekst mee te lezen. Wat werd nu goedgekeurd?

Kort geding versoepeld

* Het kort geding bij de Raad van State wordt hervormd. Het zal niet meer nodig zijn om te bewijzen dat je een ernstig en moeilijk te herstellen nadeel hebt om de schorsing van een maatregel te vragen. Bovendien ben je niet meer verplicht om ten laatste 60 dagen nadat je een kort geding bij de Raad van State aanspant, ook de vernietiging van diezelfde overheidsbeslissing te vragen. Iedere keer als iets dringend is, zal een kort geding kunnen.

* Rechtspersonen (vzw's, intercommunales, bedrijven) zullen niet meer moeten bewijzen dat ze de rechtszaak wilden aanspannen. Een advocaat nemen volstaat als bewijs.

Bemiddeling

* Het wordt makkelijker om in een geschil te bemiddelen. Als iemand een klacht bij de Raad van State indient, dan zal de verjaringstermijn onmiddellijk met vier maanden worden geschorst om bemiddeling bij de federale ombudsman te organiseren. Die bemiddelaar kan ook voortwerken tijdens de debatten voor de Raad.

Helft van de dwangsom

* Wie een rechtszaak bij de Raad wint, zal een deel van zijn advocatenkosten terugbetaald krijgen van de verliezer. De winnaar krijgt bovendien de helft van de dwangsommen als de overheid een arrest van de Raad van State negeert. Die Raad van State zelf zal overheden die zijn beslissingen niet willen uitvoeren in bepaalde gevallen kunnen bevelen om dat wel te doen.

* Argumenten die geen echt belang hebben voor de klager moeten niet meer onderzocht worden door de Raad van State.

Bestuurlijke lus

* De bestuurlijke lus wordt ingevoerd. De Raad mag een overheid die een fout maakte, de tijd geven om die fout te herstellen onder controle van de Raad van State. Hij kan die overheden daarbij zelfs helpen. Nu kan dat allemaal niet: de Raad kan alleen de foute beslissing vernietigen en dan moet alles opnieuw overgedaan worden vanaf het moment van de fout.

* Als de Raad van State een arrest over een een benoeming (of een andere individuele zaak) vernietigt, dan zal dat niet noodzakelijk helemaal meer met terugwerkende kracht zijn. Als nu een professor van de UA een benoeming aanvecht en hij krijgt tien jaar later pas gelijk van de Raad, dan moet hij worden benoemd. Maar het kan best zijn dat die functie niet meer bestaat. Daarom zal de Raad in de toekomst de terugwerkende kracht kunnen aanpassen aan de eigen aard van de zaak.

* De wet treedt ten laatst op 1 maart 2014 in werking. De idee van toenmalig senator Hugo Vandenberghe (CD&V) om de Raad van State te decentraliseren door in ieder gerechtelijk arrondissement een afdeling uit te bouwen, werd niet behouden.

* De Raad van State krijgt geen extra personeel bij. Nochtans wordt geschat dat de Raad voor dit ontwerp én door de staatshervorming tot 40% meer werk kan krijgen. Momenteel moet de Raad nog beslissen over 2.643 Franstalige en 1.841 Nederlandstalige zaken. De echte achterstand gaat (zaken die ingdiend zijn voor 1 januari 2012 en waarover nog altijd geen arrest is) bedraagt: 633 Franstalige zaken en 162 Nederlandstalige.

JDW Foto PN: Joëlle Milquet (cdH)