Noch gevangenis, noch parket neemt verantwoordelijkheid ontsnapte huurmoordenaar

De Albanees die zondagavond uit de gevangenis van Merksplas ontsnapte, is een van de meest gezochte criminelen in Europa en bovendien gekend als ontsnappingskoning der gevangenen. Toch werd de gezochte huurmoordenaar niet in een streng bewaakte gevangenis geplaatst, maar in Merksplas. Hoe is zoiets kunnen gebeuren en is justitie en veiligheid wel betrouwbaar? Zelf neemt niemand de verantwoordelijkheid op zich, maar dat geeft niet echt een betere garantie...

De 31-jarige Dritan Rexhepi wordt namelijk in Albanië vervolgd voor de huurmoord op een politieofficier en de uitbater van een sigarettenwinkel. De Albanese overheid vroeg België enkele weken geleden om Rexhepi uit te leveren voor de dubbele moord. Ook de Italianen en de Spanjaarden willen hem vervolgen, wegens drugshandel en bankovervallen. Voor hij aan ons land werd uitgeleverd voor gewelddadige inbraken, had hij al meermaals kunnen ontsnappen. Maar zelfs na de hoogdringende vraag van de Albanese overheid, werd de zware crimineel toch in de instelling in Merksplas vastgehouden, waar hij zondag doodeenvoudig over een muur kon klimmen en dus alweer ontsnapte.

Waarom koos justitie en veiligheid om deze zware crimineel niet onder strenge bewaking te plaatsen en uit te leveren? Want op basis van zo'n criminele achtergrond, had Merksplas of in eerste instantie het parket toch wel de nodige maatregelen en veiligheid voorzien, of niet?... "Uiteraard", zegt Merksplas. Maar op de vraag of justitie en veiligheid dan wel nog betrouwbaar is hebben ze allemaal opvallend weinig antwoord. "Terechte vraag", bijvoorbeeld het parket en bestuur. En toch is het gebeurd...

De woordvoerder van Merksplas, tevens van het centraal bestuur die samen met het parket bepaalt in welke gevangenis de veroordeelde terechtkomt, zou ons meer moeten kunnen vertellen.

Worden in Merksplas normaal gezien niet alleen lichte gevallen geplaatst? De instelling, een van de oudste en minst bewaakte van België, was toch niet geschikt voor zwaar criminelen?
Woordvoerder: Dat klopt zeker. In principe zitten in Merksplas alleen lichte gevallen en zeker geen zware criminelen.

En toch ontsnapte zondag bij jullie een van de meest gezochte criminelen in Europa, die zelfs schuldig is aan een dubbele moord? Wisten jullie dat dan niet?
Woordvoerder: Nee, noch bij Merksplas, noch bij de federale politie of het centraal bestuur. Zeker iemand met zo'n zwaar profiel, een zwaar gezocht gevaarlijk mens als Rexhepi, hoort niet in Merksplas. Maar Rexhepi was bij ons enkel gekend als een man die veroordeeld werd voor diefstal met geweld. Alle gevangenen komen hier toe met een dossier, dat is geen gevangenisinfo. Want als we hadden geweten dat dit zo'n zware crimineel was, zouden we hem uiteraard niet in Merksplas geplaatst hebben. Wel in Hasselt of Brugge waar de beveiligingsgraad stukken hoger is.

Toch wel frappant dat de gevangenis niet weet met welke criminelen ze te maken heeft? Geen gevangenisinfo zegt u, wie moet die informatie geven?
Woordvoerder: Die informatie moeten (benadrukt - nvdr) wij krijgen van de gerechtelijke autoriteiten en politie. In dit geval was dat Antwerpen, die de zaak van Rexhepi heeft behandeld. Wij kunnen onmogelijk alle duizenden dossiers screenen en hebben de middelen daar niet voor. Achteraf is het gemakkelijk één dossier te checken, zoals nu bij zo'n extreem geval. In principe is dat de verantwoordelijkheid van het parket van Antwerpen, áls ze die informatie niet hadden. Want dat zou toch moeten. En dan moeten zij ons daarover op de hoogte brengen. Als zij dat niet gedaan hebben, dan zullen wij wel met een wrang gevoel zitten. Omdat wij de gevolgen moeten dragen.

Toont dit aan dat het systeem van justitie onbetrouwbaar en inefficiënt is?
Woordvoerder: Kijk, wij zijn altijd voorstander van maximale informatie-uitwisseling met alle justitiediensten.

Maar dat is nu niet gebeurd? Dus is het wel voldoende?
Woordvoerder: Dat hangt ervan af... Hier alvast niet, nee. Maar dit is geen zwartwitverhaal, laat ons duidelijk zijn.

Volgens het centraal bestuur en het gevangenisbestuur van Merksplas moeten we onze pijlen dus richten naar het parket van Antwerpen. Maar daar denkt parket-generaal Ben Zajtmann anders over. Hij bekeek het dossier de zware crimineel die behandeld werd voor... het Hof van Beroep voor diefstallen...

Kende het parket van Antwerpen het profiel van de Albanese crimineel die zondag uit Merksplas ontsnapte volledig?
parket-generaal Zajtmann: Het is inderdaad zo dat hij door ons veroordeeld is geworden voor vijf jaar in 2009. Op een bepaald moment is hij door een feit als vluchtgevaarlijke met versterkte equipe vanuit Spanje overgebracht naar hier. Toen is Rexhepi in juli 2011 in Antwerpen geplaatst, een solide gevangenis. Wat er verder gebeurt ligt niet meer in onze handen, maar is aan het bestuur van de gevangenis.

Dus u zegt dat zowel het parket als de gevangenis wist dat Rexhepi een gevaarlijk en gezocht crimineel was. Dan werd hij wel heel snel naar Merksplas overgeplaatst?
Zajtmann: De dubbele moord is pas recent aan het licht gekomen. Maar we wisten wel dat hij een gevaarlijke voortvluchtige was, dat hij in andere zaken betrokken was en van de vraag van Albani ë om hem uit te leveren. Dus ik begrijp dit ook echt niet. De gevangenis heeft dat dossier uiteraard ook hé. Als je dan zoiets ziet en weet dat hij zelfs met versterkte equipe is overgebracht, tja...

Wilt u zeggen dat de gevangenis van Antwerpen een grote fout heeft gemaakt?
Zajtmann: Iedereen moet daar natuurlijk z'n verantwoordelijkheid in nemen. En die lag toen niet meer in onze handen... Die lag bij het bestuur van het gevangeniswezen in Antwerpen ofwel het centraal bestuur.

Volgens het centraal bestuur zelf niet. Wel bij het parket, omdat zij onmogelijk alle dossiers kunnen screenen.
Zajtmann: Ja, als je zo vertrekt is niemand verantwoordelijk hé!

Is justitie dan niet slecht bezig? En dan heb ik het over het gehele systeem.
Zajtmann: Mevrouw, ik ga daar geen commentaar over geven. Maar het is een terechte vraag die u stelt.

En hij is niet de enige die ons het antwoord schuldig moest blijven. Want bij de gevangenis van Antwerpen en het centraal bestuur vragen ze zich het al even zeer af... "Wij hebben die informatie niet gekregen van gerechtelijke instanties of politie", herhaalde ook woordvoerder Laurent Sempot afkeurend. Meer zelfs, het Gevangeniswezen kon niet garanderen dat dit een uitzondering was. Integendeel... "Er zijn nóg tientallen gevangenen in Merksplas over wie het Gevangeniswezen slechts beperkte informatie heeft." Of er nog zware criminelen in Merksplas zitten, weet deze woordvoerder dus ook niet met zekerheid te zeggen... (IV)