Analyse: Magna-zeepbel dan toch gebarsten

Opmerkelijk is dat gedurende al die maanden zowel de Duitse overheid als de vakbonden de indruk in stand hebben kunnen houden dat het Magna-voorstel uiteindelijk de beste kansen biedt voor de overleving van Opel. In feite ligt de houdbaarheidsdatum van dat voorstel eind 2010, begin 2011.

Tegen die tijd zou de voorziene staatssteun opgebruikt zijn aan ontslagvergoedingen en onvermijdelijke verliezen. Inleveringen door de werknemers van jaarlijks 265 miljoen euro zijn in dat scenario niet veel meer dan een druppel op een hete plaat. Met een eigen vermogen van nauwelijks 500 miljoen euro dreigt op dat ogenblik het faillissement. Dat is ook de mening van de twee vertegenwoordigers van de Duitse overheid in de Treuhand-beheerraad die Opel momenteel bestuurt.

In de aanloop naar de recente verkiezingen was het voor de Duitse regering van politiek levensbelang om de Magna-mythe met maximale bescherming van Duitse werkplaatsen en openhouden van Duitse fabrieken, overeind te houden.

Europees bezwaar
Volgens de Europese Commissie waren er, bij monde van Commissaris Neelie Kroes, "ernstige aanwijzingen" over inbreuken op de regels van de interne markt en mededingingsbeleid. Vooral het feit dat het aanbod voor 4,5 miljard euro staatssteun exclusief zou gelden voor het Magna/Sberbank-project, met uitsluiting van andere kandidaat-overnemers, riep vragen op.

Commissaris Neelie Kroes verlangde zowel van General Motors als van de onderhandelende Treuhand een schriftelijke verklaring dat er absoluut geen politiek druk was. De Duitse minister van Economie Karl-Theodor zu Guttenberg probeerde GM te overhalen om een ontlastende verklaring in die zin af te leggen: dat een deal met Magna geen voorwaarde was voor het toekennen van staatswaarborg.

Dat komt in feite neer op een industriële meineed om Opel overeind te houden, wat onder andere omstandigheden als een belemmering van de rechtsgang zou kunnen worden bestempeld. De Treuhand liet zich alleszins niet verleiden tot een dergelijke verklaring en wachtte op een reactie van GM.

Mochten schriftelijke of andere overtuigende bewijzen op tafel komen die bewijzen dat de Magna-deal een voorwaarde was voor steun, dreigen schadeclaims door afgewezen kandidaat-overnemers. Duitse politici schuiven elkaar de zwarte piet toe over wie en wie niet in volle verkiezingsstrijd verklaringen in die zin heeft afgelegd.

Nieuw gegeven
De bezwaren van de Europese Commissie waren voor GM aanleiding om na te denken over een mogelijk plan B. Dat werd bovendien duidelijk op 23 oktober met de aankondiging dat GM met 412 miljoen dollar zijn aandeel in de Zuid-Koreaanse dochter GMDAT van 50,9 procent naar 70,1 procent zou verhogen.

Een groot gedeelte van de GMDAT-inkomsten komt uit de uitvoer van Chevrolet-modellen naar Oost-Europa of uit onderdelen en componenten voor assemblage ter plaatse. Op de Russische markt is het Koreaanse Chevrolet het bestverkochte, niet-Russische merk. De Russische markt is een belangrijk onderdeel van het Magna/GAZ-business plan.

Dat GM 412 miljoen dollar zou investeren in een project dat in grote mate afhankelijk is van de Oost-Europese markt en tezelfdertijd die markt zou overlaten aan het Magna/Sberbank-consortium, is nauwelijks denkbaar. Die investering maakt trouwens een einde aan de stelling dat Amerikaanse staatssteun aan GM niet mag worden aangewend voor buitenlandse investeringen.

Vic Heylen werkt voor het Flander's Centre for Automotive Research (FCAR), een onafhankelijk, academisch ondersteund kenniscentrum voor de automobielindustrie.