Medische test voor rijbewijs: kiest België voor vrijheid of voor 'keuring'?

Sinds 2024 werkt Europa aan een grondige hervorming van het rijbewijs. De onderhandelingen daarover zijn zo goed als afgerond. Zodra de laatste goedkeuringen erdoor zijn, krijgen de lidstaten vier jaar de tijd om de nieuwe regels in te voeren. Concreet betekent dit dat Belgische automobilisten zich mogen verwachten aan veranderingen tegen uiterlijk 2030. Eén opvallend aspect in de discussie is de rijvaardigheid van oudere bestuurders – en of daar medische keuringen aan gekoppeld moeten worden.

De Europese plannen mikken op een uniforme geldigheidsduur van 15 jaar voor rijbewijzen voor personenwagens en motorfietsen. Landen mogen hiervan afwijken als het rijbewijs ook als identiteitsbewijs wordt gebruikt – wat in België niet het geval is. Voor mensen van 65 jaar en ouder mogen lidstaten wél kortere termijnen hanteren, met als doel de fysieke en mentale geschiktheid van senioren regelmatig te evalueren.

Wat doet de rest van Europa?

In verschillende EU-landen bestaan er al medische keuringen op vaste leeftijden. In Portugal bijvoorbeeld is zo’n controle al verplicht vanaf 40 jaar. Daarna volgt er om de tien jaar een evaluatie, en om de twee jaar na de leeftijd van 75. Italië voert controles in vanaf 50 jaar. Andere landen zoals Spanje, Griekenland en Tsjechië starten vanaf 65 jaar, terwijl Nederland medische keuringen vraagt vanaf 75 jaar, en daarna elke vijf jaar. Frankrijk is zelfs bezig met een wetsvoorstel dat iedereen om de 15 jaar zou keuren, en 70-plussers om de vijf jaar.

België kiest voor een andere koers

In België ligt het idee van verplichte medische controles bijzonder gevoelig. Onder de vorige regering sprak toenmalig federaal minister van Mobiliteit Georges Gilkinet (Ecolo) zich fel uit tegen een dergelijke maatregel. “Dergelijke keuringen zouden meer schade aanrichten dan ze voorkomen,” stelde hij. Volgens Gilkinet zouden verplichte controles niet alleen tot meer intrekkingen van rijbewijzen leiden, maar ook tot sociale uitsluiting van oudere mensen.

Gilkinet legde de nadruk op het belang van mobiliteit als basisrecht. “Niemand mag uitgesloten worden van de publieke ruimte. Mobiliteit is verbonden met vrijheid. Ook ouderen hebben recht op sociale interactie en toegang tot medische zorg,” klonk het destijds. De toenmalige beleidslijn was dan ook duidelijk: medische keuringen kwamen niet op tafel. (lees verder onder de afbeelding)

Nieuwe minister, dezelfde visie

Intussen is Jean-Luc Crucke (Les Engagés) aangesteld als nieuwe federale minister van Mobiliteit. Ondanks de recente politieke verschuivingen blijft het Belgische standpunt ongewijzigd. Crucke bevestigt dat hij de lijn van zijn voorganger volgt: geen verplichte medische keuringen voor senioren met een Belgisch rijbewijs. “We moeten streven naar inclusieve mobiliteit die de autonomie van mensen respecteert,” verklaarde hij.

In België moet het rijbewijs om de tien jaar vernieuwd worden. Voor oudere bestuurders volstaat het daarbij om zelf te verklaren dat ze nog rijgeschikt zijn – door een vakje aan te kruisen bij de verlenging. Er is dus geen medische controle of tussenkomst van een arts vereist. Dat blijft de situatie zolang het huidige beleid gehandhaafd wordt.

Pas na verkiezingen mogelijk verandering

Een eventuele koerswijziging in het Belgische rijbewijsbeleid zou pas na de volgende federale verkiezingen kunnen plaatsvinden. In de praktijk betekent dit dat er vóór 2029 waarschijnlijk niets verandert. Tot dan blijft het Belgische systeem een van de soepelste van Europa als het gaat om rijbewijzen voor senioren. Maar de discussie raakt dus zeker een gevoelige snaar: hoe balanceer je de nood aan verkeersveiligheid met het respect voor de persoonlijke vrijheid van oudere burgers? Voorlopig kiest België duidelijk voor het behoud van autonomie. Of dat zo blijft, zal afhangen van toekomstig beleid én maatschappelijke druk.

(Afbeeldingen: Unsplash)